نحوه شکل گیری سنگ ها در طبیعت

سَنگ یا صَخرِه به مواد جامدی از پوسته زمین گفته می‌شود که از یک یا چند کانی که با یکدیگر پیوند یافته‌اند، تشکیل شده‌است. در زمین‌شناسی سنگ تجمعی طبیعی و جامد از مواد معدنی یا شبه‌معدنی است. لایه خارجی جامد زمین (سنگ‌کره) از سنگ تشکیل شده‌است. سنگ‌ها سه گونه هستند: آذرین، رسوبی و دگرگونی. دانش شناختن سنگ‌ها را سنگ‌شناسی می‌نامند. عنصر اصلی تشکیل‌دهنده تمامی سنگ‌ها سیلیسیم است.

دو فرایند کوه‌زایی و کوه‌سایی در زمین موجب پدید آمدن سنگ‌ها و خرده‌سنگ‌ها می‌شود.

عامل کوه‌زایی:

فشارهای کره مذاب درون زمین را که به پوسته جامد سطح آن وارد می‌شود را می‌توان عامل فرایند کوه زایی و خشکی زایی نامید.

عامل هوازدگی یا کوه‌سایی:

هر یک از چند روندی را که باعث خرد شدن و تغییر شکل مواد سخت سطح زمین و موادی که با جو در تماس هستند، هوازدگی می‌نامند.

عوامل فرسایش یا هوازدگی به دو گروه فیزیکی و شیمیایی تقسیم می‌شوند.

هوازدگی شیمیایی:

محصول هیدراتاسیون، انحلال، آبکافت، اکسایش-کاهش یا واکنش آب‌های اسیدی با املاح تشکیل‌دهنده سنگ‌هاست.

هوازدگی فیزیکی:

این پدیده توسط عواملی چون یخبندان، تغییرات حرارت در جو و در نتیجه انبساط و انقباض، گرانش زمین، رشد گیاهان، باد، جریان آب و عمل جانوران و مانند اینها شکل می‌گیرد و باعث خرد شدن سنگ‌ها و تغییر شکل آن‌ها به دانه‌های ریزتر می‌شود.

نحوه شکل گیری سنگ ها در طبیعت به سه نوع تقسیم می شوند:

سنگ های آذرین

سنگ های آذرین از انجماد ماگماها بوجود می آیند. ماگما از طریق فرآیندهای آتشفشانی از گوشته به پوسته زمین فوران کرده و زمانی که این مواد مذاب به سطح زمین می رسند به شکل گدازه های آتشفشانی تبدیل می شوند. اگر این مواد مذاب به آرامی در پوسته زمین سرد شوند، متبلور شده و به شکل مواد معدنی در می آیند. افزایش فشار سبب می شود که این مواد مذاب پگماتیکی، به درون و اطراف کانی ها نفوذ نمایند و ترکیبات و واکنش شیمیایی با آنها، ایجاد نمایند.
سنگ های ساختمانی که آذرین هستند :گرانیت ، بازالت

سنگ های رسوبی

هنگامی که سنگ های آذرین به سطح زمین میرسند، توسط فرسایش، فشارهای جوی، آب و هوایی، به ذرات کوچکتری تقسیم شده و روی سطح زمین پراکنده و یا توسط باد و آب به مکان های مختلف منتقل می شوند. با گذر زمان، رسوبات به صورت لایه هایی بر روی زمین و یا در زیر آب شکل می گیرند. فشاری که لایه های بالایی به لایه های زیرین وارد می نمایند، سبب فشرده شدن لایه های زیرین شده، پس از گذشت مراحل و تغییرات شیمیایی و فیزیکی، این لایه ها تبدیل به سنگ های رسوبی می شوند. تبخیر نیز فرآیند دیگری است که سبب تولید سنگ های رسوبی ، مانند سنگ موجود در بیابان ها می شود.

سنگ های ساختمانی از جنس سنگ رسوبی : تراورتن ، لایم استون ، ترامیت

سنگ های دگرگونی

وجود ماگماها در یک ناحیه، و شکل گیری فعل و انفعالات زمین شناختی در مقیاس بزرگ سنگ های آذرین، رسوبی و کانی ها را در موقعیت فشار و دمای زیادی قرار داده که این فشار و دما باعث ایجاد تغییراتی در ساختار کریستالی و شیمیایی ماگما ها شده، و این فرآیند سبب به وجود آمدن سنگ های دگرگونی می شود.

سنگ های ساختمانی که دگرگونی هستند : مرمریت ، مرمر ، سنگ چینی و کریستال

سنگ ها و مواد معدنی در یک حالت ثابت از تغییرات که به عنوان چرخه سنگ معروف است، قرار می گیرند. سنگ های آذرین می توانند به سنگ های رسوبی و یا دگرگونی، سنگ های رسوبی به سنگ های دگرگونی و آذرین و بیشتر از آن سنگ های دگرگونی به آذرین و رسوبی تبدیل شوند. اما ایجاد این فرآیند ها زمان زیادی می خواهد.

نحوه شکل گیری سنگ ها در طبیعت با ویژگی های فیزیکی سنگ ارتباط مستقیم دارد.